Tim Berners-Lee: ‘I’ve seen the future, it’s in my browser’.

‘Alleen al vanwege Wikipedia is het web fantastisch’, zegt Tim Berners-Lee. De uitvinder van het web was even in Amsterdam om vooruit te blikken. Welke kant gaan we op met het web in tijden van nepnieuws en monopolisering?

Berners-Lee was op 29 mei in ons land om de acceptatierede uit te spreken voor de Alan Turing Award die hij in 2016 kreeg. Deze Turing Award wordt wel de ‘Nobelprijs van de Informatica’ genoemd. Berners-Lee kreeg zo’n slordige 800.000 euro voor zijn gamechanging uitvinding: het world wide web. Enige contractuele verplichting: deze lezing houden.

De ideologische roots van het world wide web

Om naar de toekomst te kijken, blikt Berners-Lee terug op de ideologische roots van ‘zijn’ world wide web. Centrale gedachte is dat het netwerk succesvol zou worden als het decentraal is ingericht. Het world wide web moest een open universeel platform worden waar ieder mens, ongeacht taal, culturele achtergrond, sociale klasse en ongeacht technisch platform, toegang heeft en informatie vrij kan delen. Ik noem het zijn ‘I have a dream’-momentje.

Een euforische en utopische gedachte, zo bleek later. Want de droom van de Brit werd begin deze eeuw ernstig verstoord doordat enkele platformen dominante spelers werden: Facebook, Google, Amazon. Utopia veranderde in Dystopia: een digitale wereld waar malware en cyberaanvallen dagelijkse praktijk zijn. Waar nepnieuws makkelijk wordt verspreid. Waar de discussie over netneutraliteit opvlamt. Waar persoonlijke gegevens handelswaar is. En waar algoritmen leiden tot ernstige polarisatie en vertekening van de werkelijkheid.

‘Vague, but exciting’

Dat kon de briljante wetenschapper in 1989 niet bevroeden. Niet in het minst omdat het web haast niet was geboren. Hij mocht wat proefjes doen met een NeXT-computer (wie kent hem nog?) en schreef een paper over hypertext. Zijn baas krabbelde erboven ‘vague but exciting’. Anekdotisch voegt Tim Berners-Lee eraan toe: ‘If he had written “exciting, but vague”, there wouldn’t have been the web.’

Tim Berners-Lee in de aula van de Vrije Universiteit, Amsterdam (foto: Eric van den Berg)

Nu – bijna dertig jaar later – waarschuwt ‘TBL’ dat er te veel monopolie is. Sadder and wiser. Het web is veel te veel in handen van grote bedrijven met louter commerciële belangen gekomen. Facebook, Netflix, Apple en Google: ze zorgen ervoor dat het web gecentraliseerd is en aan kracht en betekenis verliest. Iedereen zit op dezelfde zender, vindt Berners-Lee.

Back to Utopia

De bijna 1.000 man in een volgepakte aula van de Vrije Universiteit horen van Berners-Lee een strijdvaardig verhaal. Het web moet weer terug naar Utopia. Mensen zijn het beu dat er wordt gedold met hun persoonsgegevens, dat er filterbubbels zijn ontstaan en dat nepnieuws hun gedrag beïnvloedt. Facebook en Google zullen van koers moeten veranderen, willen ze overleven.

Hij heeft zich voor de ontwikkeling van het web enkele doelen gesteld:

• Iedereen ter wereld moet toegang krijgen, want ‘hoe groter die meerderheid wordt, hoe groter de nadelen zijn voor de minderheden die niet op het web kunnen’
• Bedrijven moeten meer verantwoordelijkheid nemen hoe ze internet gebruiken
• Het web moet weer constructief worden
• Desnoods moet er een nieuwe Facebook worden ontwikkeld, die wel rekening houdt met burgerrechten, persoonsgegevens en die decentraal van opzet is.

Het web moet dus weer constructief worden. De wetenschapper bedoelt daarmee dat communicatieplatformen meer moeten doen waarvoor ze bedoeld zijn: het stimuleren van open dialogen, gezonde discussies zonder al te veel filtering en vertekening.

Project Solid

Berners-Lee werkt aan deze doelen als hoogleraar verbonden aan het prestigieuze MIT (Massachusetts Institute of Technology) met het nieuwe, mogelijk baanbrekende project Solid, afgeleid van ‘social linked data’. Solid heeft als doel de manier waarop webapplicaties werken drastisch te veranderen, met gegevensbezit en verbeterde privacy als resultaat. MIT werkt aan de ontwikkeling van een reeks applicaties en protocollen om internetgebruikers de vrijheid te geven om te kiezen waar hun gegevens zich bevinden en wie er toegang toe heeft door de inhoud van de toepassing zelf te ontkoppelen.

Sociale netwerken werken nu in de (eigen) cloud. Solid wil dat je persoonlijke gegevens kunt opslaan op een lokale server die je zelf beheert, of makkelijk kunt switchen van cloudserver bij een partij die je meer vertrouwt. Berners-Lee is er passievol over, als hij besluit: ‘I’ve seen the future, it’s in my browser’.

Dit artikel is eerder gepubliceerd op Frankwatching, de toonaangevende websitecommunity voor meer dan 450.000 beleidsmakers, communicatieprofessionals en marketeers