Europapa van Joost Klein gaat door het dak. Inmiddels is de videoclip bij het songfestivallied meer dan 18 miljoen keer bekeken, met 280K likes en 35K reacties. Op Spotify is Europapa meer dan 33 miljoen keer beluisterd. Vele tientallen YouTubers en TikTokkers hebben parodieën en reactievideo’s gemaakt.
Er zijn vele details in de videoclip van Europapa te zien, die veel mensen over het hoofd zien. Dat maakt het liedje niet alleen een catchy song; het zit buitengewoon vernuftig in elkaar.

Kijk eerst naar de clip om in de stemming te komen 🙂 

De naam Europapa

Europapa is de samenstelling van twee woorden: Europa en Papa.
Dat is een catchy meezinger (pa-pa-pa-pa-pa-pa-pa-pa-pa) maar meer nog een verwijzing naar zijn vader.

Doe Maar

Je kunt er niet onderuit. Doe Maar is een inspiratiebron van Joost Klein (luister naar Pinkpop 1983 van het album Fryslân). Doe Maar maakte het lied Pa.

Aspect-ratio 4:3

De hele videoclip is in 4:3 opgenomen. Dat was normaal in de nineties. Er was nog geen breedbeeld (16:9), alles op teevee was 4:3.

Zwarte vogels en blauwe luchten

In de openingscene zien we kenmerkende Hollandse luchten, alsof je naar een schilderij van Mesdag kijkt.

In de lucht vliegen zwarte vogels over. Vogels staan symbool voor vrijheid, maar zwarte kraaien juist voor dood als brengers van onheil. De zwarte vogels verwijzen naar de dood van zijn vader (kanker) en moeder (hartstilstand) toen hij in de brugklas van het gymnasium zat.

Het beeld tilt naar beneden en dan is Joost Klein voor het eerst te zien in een zwart pak met zwart uitstekende spikes: welkom in de eighties and nineties.

Toren van Babel?

Daarna zie je vanaf de rug een opmerkelijk gebouw. De bricolage, een graphic dat in de clip is geplaatst, bestaat uit een huis, een kraan, bomen, een flat en een opvallende molen. De molen is rood, en lijkt in de verte op het olieverfschilderij Molen bij zonlicht van Piet Mondriaan uit 1908.

Het gebouw zelf lijkt in de verte op de Toren van Babel zoals Breughel heeft uitgebeeld. De EU probeert een eenheid te smeden en die wens wordt wel vergeleken met de Toren van Babel waar iedereen niet (meer) dezelfde taal spreekt, of juist wel. De kraan symboliseert dat de toren nog lang niet af is.

In het gebouw zijn naast de groene bomen de kleuren rood-wit-blauw te zien. Het blauw is het blauw van de Europese vlag. Rood,wit,blauw zijn de kleuren van Friesland én Nederland.

De zanger blikt terug op zijn eigen omgeving uit zijn jeugd in Friesland. Het gebouw komt aan het einde van de clip nog een keer terug. Hij staat ver weg van het gebouw, dus dat is zijn verleden.

Een opmerkelijk detail is dat de fundering niet, zoals gebruikelijk, is gebouwd met heipalen in de grond, maar is opgetrokken uit houten balken. Het lijkt een instabiele situatie, zoals zijn jeugd instabiel was. Maar ook – door de wapperende Europese vlag – kun je in het gebouw Europa zien, dat een lappendeken is van culturen, en ook niet altijd even stabiel oogt. Ik geloof eerder dat het beeld een herinnering is aan zijn eigen jeugd vol herinneringen en ervaringen.

Persconferentie

In de volgende shots is het opmerkelijk blauwe pak met hoge schoudervulling en pofmouwen met Joost Klein te zien. Het pak heeft hij zelf ontworpen op zijn iPad. De kleur is International Klein Blue, dat natuurlijk verwijst naar zijn naam en ambitie.

Luister ook naar het nummer ‘Droom Groot’ met de tekst

Z’n naam is Klein maar z’n droom is groot
Hij kreeg de wind van voren, het was code rood

Joost houdt in de scene een persconferentie met vier Europese vlaggen, een vingerwijzing naar persconferenties die hij gaat houden voor het Eurovision Songfestival. De journalisten zijn allen kloons van hemzelf. Joost is extreem serieus in zijn werk en zelf zijn grootste criticaster.

Ondertussen spreekt Joost Klein de kijkers rechtstreeks aan met zijn blauwe ogen bam in de camera.

De kloons hebben oude foto- en super 8-camera en veel te grote camcorders bij zich, die uit de jaren negentig stammen. Een tussenshot is van de jonge Joost die met een oude gameboy speelt. Ook techniek uit de jaren ’90.

Kapsel

En dan het kapsel. Ik denk dat het een verwijzing is naar New Kids en de happy hardcore: een combinatie van een Haags matje en een bloempot. Zelf zegt Joost dit over zijn haardracht:

Game(console)

In de gamescene zijn vier opties te zien:
Restart
Real Life
Quit Game
Cheats

Joost kan in het spel zijn leven herstarten, het echte leven laten zien, uit het leven stappen of vluchten naar drank, seks of alcohol. Hij doet dat niet en kiest voor ‘Real Life’.

Het is het leven van nu: Joost zingt dat hij weg wil uit Nederland en zijn vrienden bezoeken – hij neemt “de benen naar Wenen”, een tekstbedenksel van Donnie. Zijn paspoort is verdwenen, een nieuwe referentie dat hij zijn oude leven kwijt is en een nieuwe begint: daarom is hij blijf dat hij geen visum nodig heeft:

Heb gelukkig geen visum nodig
om bij je te zijn
Dus neem de bus naar Polen
of de trein naar Berlijn

Scooter

Als Joost voor ‘Real Life’ kiest, zien we hem op een klein polderpad met oerhollandse: koeien, sloten en windmolens. Hij rijdt op een gehandicaptenscooter. Dit invalidenkarretje zorgt ervoor dat hij niet is te stoppen en gewoon door kan gaan, ondanks zijn jeugdtrauma’s en psychoses, luister maar naar PTSD van het album Fryslân uit 2002:

Ik ben een oorlogsveteraan
Ben een wereldverbeteraar
Maar m’n verleden, dat was naar
Nu doet mijn lichaam beetje raar
Dokter alstublieft, ik heb slaapproblematiek
(…)
Dokter alstublieft, ikwil traumatherapie
(…)
Ja, dat je het maar weet, ey-ey
PTSD, nee, ik ben niet oké, ey

De opnames zijn buiten het Noord-Hollandse Etersheim geschoten, met de Braakmolen op de achtergrond. Hij rijdt weg van de molen, maar ook naartoe: je kunt vluchten wat je wilt, maar je komt weer terug bij jezelf.

Cowboy

Joost Klein heeft een opvallende blauwe cowboyhoed op: vrijheid blijheid. Op zijn blauwe shirt zijn op zijn alle gele sterren van de Europese landen te zien. Een cowboy staat voor vrijheid en nieuwe werelden ontdekken. Een zeer klein detail is dat Joost Klein een kettinkje draagt met een beeltenis van zichzelf. De cowboyhoed was al te zien in de clip Chubby:

Engel Elvis

Als Joost Nederland verlaat, verschijnt – met Nederlandse vlag – een persoon in het wit, ook op een scooter. Het is een engel, maar ook iemand die op Elvis Presley lijkt. Het is in het echt Martijn van Eijzeren, a.k.a. Stuntkabouter.

Kamer van zijn jeugd

Een andere scene die symbool staat voor zijn verleden is de kleine Joost Klein die zich sterker maakt met halters voor een spiegel. Hij moet zich sterk houden, ondanks alle ellende en rouw.

De kamer is typisch jaren negentig met posters van New Kids en Tokio Hotel, een Pokemon-knuffel en andere accesories als een oude ghettoblaster, Crazy Frog, een rode Elmo of raceauto. Ook is een oude man te zien: zijn vader.

De jonge Joost Klein wordt gespeel door de Tilburgse Raaf – een naam die terugverwijst naar de zwarte vogels uit zijn eigen verleden, helemaal aan het begin van de clip. De dood is nog niet uit het leven van de jonge Joost.

Dakloos

Dan zingt Joost

Ik ben echt alles kwijt, behalve de tijd

Joost werd weggestuurd van het gymnasium en maakte zijn havo niet af. Hij was ook een tijd dakloos. Ook is hij zijn ouders verloren. Hij is dus alles kwijt: huis, school, ouders, geld.

Hij zong hier al eerder over in de EP Dakloos uit 2016:

Ik lag vaker op z’n bank dan Kelvin’s eigen kussens
En woonde praktisch in alle treinen en bussen
Ja dat was het leven dat ik zogenaamd koos
Zag veel gezichten en die waren zogenaamd boos

Het enige dat hij toen had, was tijd.

K-Pop

Vanaf 0’53 is Joost in zijn Europa-blauwe sterrenpak terug. Hij doet het bekende dansje – slim om na te bootsen op TikTok.

Om hem heen staan vier K-Pop meisjes, met schooluniformen aan. Het dansje is slim ingemonteerd, zodat het kan worden nagebootst op TikTok. Met de K-Pop-verwijzing wordt Europapa grenzenloos.

De dansjes lijken daarnaast op de veiligheidsinstructies die stewardesesn geven voordat een vliegtuig vertrekt. De kleuren rood en wit van de K-Pop-dansers vullen het blauw van Joost Klein aan: leve Nederland en natuurlijk leve Fryslân!

12 Points

Joost Klein bespeelt zijn kijkers nog meer. Op 1’10 toont een wildenthousiaste Appie Mussa een bord ’12 Points’ op. Appie is een veelbekeken tiktokker en bracht eerder muziek uit met Joost Klein. Dat helpt bij de distributie van het nummer. 
Er wordt – buiten de clip – nog meer gepusht om Joost Klein het festival te laten winnen. Op de socials zie je veel reacties als ‘Is dat de jongen die het songfestival 2024 heeft gewonnen’?  of ‘Joost Klein? Isn’t he the one who won the Eurovision Song Contest 2024? of simpelweg ’12 POINTS TO THE NETHERLANDS’. 

Duivel

Iets later, in het rood, en aan de andere zijde, verschijnt een representatie van een duivel als een superman met ontbloot bovenlichaam. Een engeltje op de schouder, en een duivel op de ander. Joost Klein kan nu nog kiezen voor het goede of het kwade.

De rode duivel is Gover Meit – aka Stephano Keizers aka Donny Ronny – die hem als creative supervisor begeleidt naar het songfestival. Gover is verantwoordelijk voor de podiumact op het festival.

Samen hebben ze een scooterrace, ook weer in rood-wit-blauw.

Laatste Avondmaal

Dan volgt het Laatste Avondmaal. Zoals Jezus Christus met zijn vrienden voor het laatst eet voordat hij wordt verraden en aan het kruis sterft, zo eet Joost Klein – zittend in het midden, met achter hem een fel geel licht – met zijn vrienden: René Froger, S10, Emma Wortelboer en Donnie.

De eerste drie hebben een rol gehad in eerdere songfestivals: René Froger met de Toppers (Shine) in 2009), S10 in 2022 (De diepte) deden eerder mee, Emma Wortelboer gaf in 2019 punten aan de andere landen namens Nederland. Donnie schreef mee aan Europapa, en samen met Joost schreven ze het nummer Rene Froger in 2017:

Ik voel me René Froger in die rode Range Rover

Maar misschien is dit Laatste Avondmaal eerder een Eerste Avondmaal, een feestmaal met zijn vrienden om zijn nieuwe leven te vieren. Op tafel staan wijn, brood, vlees, kaas, fruit maar ook escargots, fish’n’chips uit de tekst van het liedje.

Big Five

In de liedtekst en beelden verwijst Joost Klein naar de Big Five-landen die altijd meedoen aan het songfestival: Duitsland (‘Ich bin in Deutschland’), Italië (‘Io sono in Italia’), Engeland (fish’n’chips’), Frankrijk (escargots) en Spanje (paella).

Stromae

Dan klinkt de passage

Zet de radio aan, ik hoor Stromae met Papaoutai
Zal niet stoppen tot ze zeggen: “Ja, ja, dat doet ‘ie goed, hé”

Joost Klein neemt veel vaker namen van artiesten op in zijn songteksten. René Froger kwam al voorbij, maar ook Gigi D’Agostino, Ski Aggu (Friesenjung), Martijn van Eijzeren, Justin Bieber (Wachtmuziek), Hermavn van Veen, Gers Pardoel, Kurt Cobain, Prince, Green Day, Conor McGregor, Uri Geller (2002/2001), Mark van Bommel (Joost Klein 4), Van Kooten en De Bie (Offline), Eminem, Brunzyn, Britney Spears, Tantu Beats, Stuntje (Liverpool) komen in de songteksten terug. Hij schroomt niet om in de derde persoon te praten: Joost Klein.

De verwijzing naar Stromae trekt een diepere laag open:

Où t’es? Papa où t’es?

Waar is je papa. Waar ben je?

zingt een vertwijfelde Stromae en zo connect Joost Klein met hem. Ze begrijpen elkaar: ze maken op dezelfde toegankelijke, lichte manier serieuze onderwerpen bespreekbaar. Joost Klein moest immers ook opgroeien zonder vader, en net als Stromae draagt hij Euro-papa op aan zijn vader. En hoewel Joost Klein afleiding zoekt en wil wegstappen van zijn verdriet, stroomt precies Stromae zijn oren in als hij de radio aanzet.

Oranje vrienden

Terug naar oerhollandse beelden. De molen in het weiland met drie oranje vrienden: Appie Mussa, Stuntje en een in het oranje geklede Tantu Beats (Teun de Kruif), de architect van Europapa. Allen hebben jaren-negentig hoofdtelefoons op. We zijn weer terug in de nineties. Appie heeft een emo gothic spike om zijn nek.

Max Verstappen

In een kort tussenshot ramt een figuur die verdacht veel lijkt op Max Verstappen op een Akai-sampler. Ook een slim herkenningspunt voor kijkers.

Albumcover van The Beatles?

In de gabberscene zit een kort shot van Appie, Stuntje, Tantu-Beats en Joost Klein met hun armen in de lucht, zoals op de platenhoes Help! van The Beatles.

New Kids Turbo / gabberscene

In de build up naar de happy hardcore zien we Gerrie uit New Kids Turbo op een oude televisie. Bovenop de televisie staan eenhand in steen en een voetbalbekertje. Tim Haars werd gevraagd om als Gerrie de overgang in te spreken.

Welkom in Europa, jonguh! 

Nog een crossreferentie: dj Paul Elstak werkte met New Kids samen, en voor Europapa werd hij gevraagd wat geslaagde turbolaagjes aan te brengen, leve eurodance. In de dansstijl zit DJ Paul Estak opgesloten in een auto.

Bovenop de auto zit een duivelse Joost Klein in het zwart met rode das en een oude walkmankoptelefoon op. De gabbers hebben zich gekleed in geel-blauwe kleding ala de Oekrainse vlag

Vuur

Tot slot het brandende huis en een familiefoto die in brand vliegt. De toon van het lied is radicaal anders. Daarmee breekt hij met de happy hardcode traditie. De branden tonen dat het treurige hoofdstuk is afgesloten. Joost Klein kan afscheid nemen van zijn verleden: van de kleine Joost Klein en van zijn oude vader. Hij kijkt naar het brandende huis, dat in rook opgaat.

Vogelgeluiden

Aan het eind zijn nieuwe vogelgeluiden toegevoegd, een teken dat de ‘winter in de lente’ is geëindigd en de echte lente zonder de pijn van het verleden. Vrijheid!

Cast

Tot de slot de cast. Je hebt al begrepen dat veel vrienden en bekenden van Joost Klein meewerkten aan de videoclip, en straks in Malmö.

Credits videoclip Europapa / Joost Klein (2024)

Regie:
Veras Fawaz

Cinematografie:
Simon Meesters

Muziek:
Joost Klein, Paul Elstak, Tantu-Beats (Teun de Kruif), Dylan van Dael, Thjmen Melissant,

Cast:
Joost Klein, dj Paul Elstak, Appie Mussa, S10, René Froger, Donnie, Emma Wortelboer, Martijn van Eijzeren, Raaf, Tim Haars (‘Gerrie’), Charlyn Lee, Darcy Book, Lydia Oei, Jady Satoer, Jean Claude, Yung Petsi, Leipe Dennis, BRAM & Alanis Brouwers

Tekst:
Joost Klein, Tim Haars, Donnie