Socialbesitas: het geeft mooie kreten in de krant, over het ‘bandeloze social mediagebruik’ van jongeren‘ en het ‘niet meer zonder je smartphone kunnen’. Socialbesitas is een ziekte waar vooral jongeren aan lijden, vinden verslavingsdeskundige (alert!) Herm Kisjes en journalist Mayke Calis. Zij schreven het boek Socialbesitas waarin ze waarschuwen voor de gevaren van social media voor jongeren.
Twee jaar geleden was infobesitas hip met als grote boosdoener Hyves. Kom, dacht Kisjes, laat ik daar eens socialbesitas van maken en mij op Whatsapp richten. En hup, het gebruik van social media wordt weer eens geproblematiseerd.
Kisjes doet dat op een aloude manier: angst vermarkten.
Socialbesitas is moral panic
De marketing van de angst is een succesformule die ongetwijfeld aanslaat bij late matority social media gebruikers en social media in-actives. Daarbij is het verstandig om Moeilijke Termen te gebruiken die die angst versterken: Phantom vibration syndrome, Fear of Missing Out of het geweldige Body Dysmorphic Disorder bijvoorbeeld. Daarbij helpt het ook om een booskijkend logo te gebruiken. Socialbesitas dus.
Moral panic als marketingtruc
Kisjes en Cales pretenderen met socialbesitas een nieuwe aandoening te hebben opgespoord. Of zoals ze op hun website schrijven: ‘Socialbesitas is de nieuwste kwaal van deze tijd’.
Niets van dat alles en de vraag is of Twitter en Whatsapp daarvan de boosdoeners zijn.
Zo is ‘Fear of missing out’ (fomo) niet gebonden aan social media. Het is van alle tijden dat je erbij wil horen en een mooiere auto dan je buurman wil hebben. Of dat je bang bent niet mee te kunnen praten als je een televisieprogramma hebt gemist, of een belangrijk krantenbericht.
‘Phantom Vibration Syndrome’ is sinds 2003 bekend. De vraag is of het een verslavingsaandoening is of een fysiologisch verschijnsel. Volgens de Australische psycholoog Alex Blaszczynsk zijn de telefoonvibraties in je lijf van dezelfde aard als een geluidsspeaker dat resoneert als je mobieltje ernaast ligt. Dus niets fantoom of verslaving, maar een natuurkundig effect.
Het ‘Body Dysmorphic Disorder’ is ook al helemaal niets nieuws onder de zon. Ingebeelde lelijkheid komt veel voor bij mensen die ontevreden zijn over hun uiterlijk.
Grote oren, rimpels, slungelig lichaam. Dat soort dingen.
1% van hen houdt er een negatief zelfbeeld aan over en krijgt emotionele problemen. Voor die kleine groep is cognitieve gedragstherapie de weg naar een beter leven.
Nee, dan Nomophobia, de angst niet zonder een mobieltje te kunnen. Werd vijf jaar geleden gesignaleerd.
Socialbesitas is niet nieuw
Niets socialbesitas als nieuwste kwaal dus. Hooguit oude wijn in een nieuwe zak waarbij je kritische vragen mag stellen over het belang van de auteur-verslavingsdeskundige.
Ik onderschat geenszins de nadelen van social media. Er zijn good vibrations, en er zijn bad vibrations.
Zodra mediagebruik problemen geeft bij gebruikers – jong of oud – dan moeten die klachten behandeld worden. En dan is aandacht voor socialbesitas, of welke naam je er aan geeft zeer van toegevoegde waarde.
Angst inprenten als marketingtruc om je boek aan de man te brengen gaat mij veel te ver.
Het lijkt mij volwassener om aan empowerment en mediawijsheid te werken.
Bijvoorbeeld door kinderen te leren focussen (leestip: Focus / Justine Pardoen) en het gesprek aan te gaan over het eigen gedrag en mediagebruik van de wifigeneratie. Huur eens een mediacoach in. Dat is beter dan in paniek raken en problematiseren en overdrijven.