3. De Alblasserwaard: 19 molens en duizenden ganzen

Wandelen door het rivierenland heeft iets met traag door oneindig laagland gaan. Dat is deze eerste echte etappe niet ander. Met uitzondering van hogergelegen dijken loop ik net boven en net onder het gemiddelde zeeniveau van de Noordzee op een milde dag in maart.

Waterbus en de Ark van Noach

Ik ben ruim op tijd voor de waterbus naar Kinderdijk. Onwennig staan toeristen bij een betaalpaal. Je kunt met je OV of betaalpas betalen, maar ook in de waterbus een ticket kopen. Echt duidelijk is het niet aangegeven.

Op de boot zelf staat ook de bestemming niet aangegeven. De buschauffeur – zo noem ik haar maar even – checkt daarom op de loopplank in twee talen of de bestemming Kinderdijk is. Ik ben de enige die alleen reist, veelal zijn het koppeltjes Japanners, Duitsers, Amerikanen of wielrenners.

De waterbus vertrekt op tijd voor een korte vaart van 25 minuten. Ik zit bakboordzijde. Je vaart direct onder de ‘Zwiepende Zwaan’ met links met Maritiem District en rechts het Noordereiland. Na de Willemsbrug volgen al snel de stadions van Excelsior in Kralingen en aan de stuurboordzijde een zekere club uit Zuid (wiens naam mij structureel ontschoten is).

Rotterdam is vanaf het water nog rauwer, dynamischer en zoveel mooier dan de Amsterdamse grachten. Na de stad volgen de scheepswerven aan de Nieuwe Maas: Zwijnenburg, IHC en Van der Giessen-de Noord bijvoorbeeld. Er ligt een bijzonder schip iets verderop: De Ark van Noach.

Het drijvende Bijbels museum is ooit gemaakt door aannemer Johan Huibers en in oktober 2010 verkocht aan Aad Peters. De ark die ik zie is 70 bij 13 hoog bij 9 breed. Dit gevaarte – bouwkosten: 4 miljoen – is in 2016 gestrand bij Krimpen aan den IJssel. Je kon er huwelijksfeesten, recepties, congressen of vergaderingen houden, maar dat kan niet meer volgens de website arkvannoach.com.

Er waren plannen om de ark naar Israel te verschepen, maar zover is het nog niet gekomen. De bouwer zwijgt in alle talen.

Er is nog een tweede replica die sinds gisteren in het Overijsselse Hasselt is aangemeerd. Je kunt het museumschip van Aad Peters – ook bekend van bijbelse zandsculpturen in Elburg –  bezoeken tot en met Pasen. Dat heb ik uit nieuwsgierigheid eens gedaan toen de gigantische boot in Kampen lag. Ik zag een behoorlijke rigide interpretatie van de bijbel. De ondernemer Aad Peters werkte als tv-producent voor de EO en gaf theatervoorstellingen aan kinderen van prostituees, voordat hij investeerde in de zandsculpturen en de reizende Ark.

De strijd tegen het water

Kinderdijk met zijn 19 molens is het eindstation. De meeste toeristen lopen direct de ticket office van het werelderfgoed in, mogelijk niet wetende dat je gewoon langs de molens kan lopen. Je hebt alleen een ticket nodig om in twee te en het gemaal te kijken en voor een film en een audiotour.

Ik loop over het Molenpad en maak halverwege een groepsfoto van een groep jonge Spanjaarden. Met een molen op de achtergrond.

De natuurlijke stroompjes (Alblas en De Giessen) waren al in de tijd van Floris V onvoldoende. Er kwam een ringdijk met allerlei sluisjes, maar ook dat was voor de afvoeren van overtollig water onvoldoende. In 1726 leidde dat flinke overstromingen  waarbij dorpen als Wijngaarden en Goudriaan onder water kwamen te staan.

’t Gejammer der vrouwen, ’t geween der kinderen, ’t geroep en geklaag der mannen, ’t loeien der beesten vervulden deze landstreek alom’, schreef een getuige in dat jaar
(bron: Canon van Nederland). 

Maar dat was niet de enige overstroming. Tussen 1373 en 1953 zijn 33 overstromingen te tellen, soms door dijkdoorbraken, al dan niet veroorzaakt door ijsdammen. De Alblasserwaard was geregeld een binnenzee in plaats van een waard. Drie keer was dat bewust om achtereenvolgens de Spanjaarden, de Fransen en de Duitsers tegen te verdrijven danwel tegen te houden. 

De grondzeilers uit de 18e eeuw in Kinderdijk moeten de voeten in de noordwestelijke hoek van de Alblasserwaard droog houden. De schepraderen zijn in staat om bijna anderhalve meter te overbruggen en vanuit het lager gelegen Nederwaard naar de Overwaard te pompen en zo in de Lek af te wateren. 

De molens hebben zijn nut, maar het is onvoldoende. In 1995 ging het op een haar naar weer bijna mis door overvloedig water uit het Duitse achterland. Voor de toekomst is waterbeheer een blijvend vraagstuk. Op de website overstroomik.nl zal Kinderdijk maximaal 2 meter onder water komen bij flinke overstromingen of dijkdoorbraken in het rivierenland. 

Duizenden ganzen, tientallen kieviten en grutto’s

Ik houd droge voeten vandaag. Net als de duizenden ganzen die ik een 6 kilometer verderop aan de Achterdijk bij de Donkse Laagten zie. Ik heb dan al bij enkele eendenkooien wat vogels gezien die de lente aankondigen, maar dit slaat alles. Brandgansen en grauwe gansen, op ieder kavel weiland stikt het ervan over een lengte van 3 kilometer lang en 1-1,5 kilometer breed De Donkse Laagten, een beschermde Natura-2000 gebieden, zijn natte graslanden, ideaal om te foerageren. En dat is vandaag te zien. Niet eerder zag ik zo vroeg in de lente zoveel weidevogels. Grutto’s dartelen met kieviten, ganzen jagen door de lucht, zwanen dobberen in de sloten.

Onderaan vind je mijn volledige spotterslijst. (Tekst gaat verder onder de foto’s).

Ik steek de Lek over en tuur over het blauwe water van de Lek.
Helaas mis ik mijn busaansluiting. Daarom loop ik door naar het centrum van Bergambacht. Ik zie de de 45 meter hoge watertoren uit 1937 die tot 1988 als betonnen waterreservoir voor drinkwater zorgde. In het centrum kan ik een halfuur wachten op de bus die mij brengt naar station Gouda, op weg naar huis.

Vogels

• Brandgans (1.000+)
• Grauwe gans (500+)
• Wilde zwaan (10+)
• Knobbelzwaan (10+)
• Tafeleend (4)
• Wilde eend (50+)
• Reiger (2)
• Meerkoet (50+)
• Waterhoen (20+)
• Aalscholver (4)
• Houtduif (6)
• Fuut (10+)
• Witte kwikstaart (4)
• Buizerd (1)
• Torenvalk (3)
• Tureluur (onbekend, alleen gehoord)
• Kieviet (50+)
• Scholekster (6)